طبیعت‌گردی از جمله تفریحاتی است که علاوه بر اینکه لذت بخش است اما ممکن است با خطراتی نیز همراه باشد. یکی از خطرات مواجهه با حیوانات وحشی در طبیعت است. برای دوست‌داران طبیعت‌گردی، مواجه‌شدن با حیوانات اجتناب‌ناپذیر است. هرچند برخورد با حیوانات وحشی نادر است اما باید موارد ایمنی را در نظر داشت تا بتوان برای جلوگیری از حملات حیوانات وحشی آمادگی داشت.
هیچگاه فراموش نکنیم طبیعت قلمرو حیوانات است و این ما هستیم که وارد قلمرو آنها میشویم. ما وظیفه داریم به حقوق حیوانات احترام بگذاریم . تنها در صورت حمله آنها و دفاع از خود با آنها برخورد داشته باشیم. اکثر حیوانات با دیدن انسان و برخورد با آنها میگریزند اما به هر حال همیشه احتمال وقوع رفتارهای خارج از کنترل وجود دارد.
یک قانون کلی برای اینکه هم گردشگران در امنیت باشند و هم به جاندار احترام گذاشته شود حفظ فاصله ایمن در هنگام برخورد با آنها است. اگر به ناگهان با حیوانی روبرو شدید با رعایت فاصله مناسب عقب رفته و برای اینکه حیوان از مسیر خارج شما شود هنگام کوهنوردی و طبیعت‌گردی ۱ تا ۵ دقیقه تا دور شدن حیوان توقف کنید.
وقتی صحبت از دفاع از خود به میان می آید هیچ راه حل واحدی وجود ندارد. حیوانات واکنش‌های متفاوتی دربرخورد با انسان‌ها از خود بروز میدهند. یک طبیعتگرد حرفه‌ای باید نحوه پاسخگویی به برخوردهای ناخواسته با حیوانات خطرناک و تکنیک‌های مختلف را آموزش ببیند.
بیشتر حیوانات، تمایلی به حمله‌ی بی‌دلیل و شکار انسان ندارند. آنها تنها به دلیل ترس یا دفاع از خود و حریمشان به انسان حمله میکنند. خونسردی و تمرکز، با ارزش‌ترین سرمایه برای جان به در بردن از حمله یک حیوان درنده هستند.
جلوگیری از حملات حیوانات وحشی – برخورد با خرس
خرس‌ها اکثرا تلاش خود را جهت دور شدن از انسان ها انجام میدهند و زمانیکه احساس کنند انسان قصد آزار رساندن به آنها را دارد به او حمله میکنند. واکنش نشان دادن، حالت دفاعی گرفتن و همچنین ارتباط چشمی با خرس نوعی تهدید برای آنها به شمار میرود.
خرس ها دوندگان سریعی هستند در برخورد با آنها ندوید و دستپاچه نشوید. سعی کنید خود را بزرگتر از جثه او نشان دهید. به این شکل که دستان خود را به آرامی دراز کرده، کوله پشتی یا کت را بالای سر خود نگه داشته و با آرامش عقب بروید.
هیچگاه بین خرس مادر و فرزندش قرار نگیرید. چنانچه بچه خرسی به شما نزدیک شد به سرعت از او فاصله بگیرید زیرا ممکن است خرس مادر نسبت به شما واکنش بدی نشان دهد.
خرس های ایران در مناطقی مانند جنگل های کالاهو و ارسباران (واقع در مناطق شمالی) ایران زندگی میکنند.
جلوگیری از حملات حیوانات وحشی – گزیدگی مار
در طبیعت گردی احتمال مواجهه با این گونه جانوری بیشتر از دیگر جانوران است. تنوع گونه مارها در ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی بسیار بالا است.
اکثر مارها بی خطر هستند و حتی مارهای سمی هم تا زمان احساس خطر، حمله نمی‌کنند. اگر به هر علتی باعث غافلگیری یک مار شوید، واکنش آنها بسیار برق‌آسا و مرگبار خواهد بود. در صورت مواجهه با مار جهت گزیده نشدن باید یا بی حرکت ایستاده و یا آهسته و بی سر و صدا عقب بروید. شناخت مارهای سمی از شکل ظاهری آنها امکانپذیر است. تمام مارهای سمی دارای فنگ یا نیش دندان لوله ای شکل و متصل به غده سمی هستند. دم مارهای سمی کوتاه و در مقایسه با مارهای غیرسمی کندتر حرکت می کنند. ناحیه سر اکثر مارهای سمی مثلثی شکل است و در بعضی از این انواع مار، حفره ای میان چشم و بینی قرار دارد که به راحتی قابل تشخیص است.
شاید در طبیعت متوجه وجود یک مار نشوید بجز مار زنگی که با به ارتعاش درآوردن حلقه‌های شاخی رو دمش، حضور خود را اعلام می‌کند. سایر مارهای سمی به‌محض احساس خطر، سر خود از زمین بلند کرده و آماده‌ی حمله می‌شوند. این حرکت به معنای آخرین اخطار است و برای پرهیز از خطر، باید آن را جدی بگیرید. چنانچه مورد گزش مار قرار گرفتید، باید زهر را به سرعت از قسمت گزیده شده خارج کنید. شناسایی نوع مار جهت درمان پس از گزیدگی به متخصص کمک بسیاری خواهد کرد. هرگز از یخ در پانسمان استفاده نکنید. سعی کنید هرچه سریعتر به یک مرکز درمانی مراجعه کنید چون ممکن است سم مار بسیار کشنده و خطرناک باشد.
جلوگیری از حملات حیوانات وحشی – دفاع در برابر گرگ
شاید حمله ی گرگ به انسان را شایع ترین نوع حملات حیوانات وحشی در طبیعت دانست. گرگ حیوانی زیرک است و مثل شیر شکار خود را برای مدتی طولانی دنبال می کند. گرگ ها یه طور معمول از پشت سر به انسان ها حمله می کنند. در هنگام مواجهه با این حیوان جلوی گرگ ها ندوید چرا که این حرکت شما به معنی شروع جنگ است.
تا می توانید فریاد بزنید و سرو صدا ایجاد کنید با این کار گرگ‌ها عقب‌نشینی میکنند.
گرگ ها به صورت گروهی حرکت می کنند و به صورت گروهی به طعمه ی خود نزدیک می شوند. اگر توسط گروهی از گرگ ها محاصره شدید و تنها بودید تنها راه دفاع از خودتان شلیک کردن یا پرتاب کردن جسمی به سمت آن هاست.
اگر شما و همراهانتان توسط گرگ ها محاصره شدید بهترین راه این است که پشت به پشت یک حلقه تشکیل دهید و رو در رو با گرگ ها بایستید و از هر وسیله ی دفاعی که دارید نهایت استفاده را بکنید تا طعمه ی گرگ ها نشوید.
جلوگیری از حملات حیوانات وحشی – رودررویی با پلنگ و ببر
چنانچه با یک پلنگ در طبیعت روبرو شدید بی حرکت بایستید و تماس چشمی برقرار نکنید.
اگر پلنگ برای حمله به شما آماده شده، فریاد بزنید و دستان خود را بهم بزنید. هر کار دیگری که به شما کمک می کند تهدید کننده باشید را انجام دهید.
در مواجهه با این حیوان باید خونسردی خود را حفظ کنید و با لباس های خود جوری وانمود کنید که بزرگ به نظر میرسید و پس از آن با آرامش به طرف عقب حرکت کنید.
توجه داشته باشید طبیعت گردی به تنهایی مخصوصا هنگام سفر به مناطقی که ممکن است حیوانات وحشی در آن حضور داشته باشند بسیار خطرناک است.
نکات مهم و کلیدی در طبیعت گردی
در طبیعت تنها نباشید و مسیرهای معمولی چند ساعته که محل گذر افراد زیادی هست را جزو مسیرهای معمول خود در نظر بگیرید. در طبیعت مسیرهایی به نام پاکوب وجود دارد.
همیشه از پاکوب و مسیرهای اصلی تردد کنید و به هیچ عنوان میانبر نزنید و از مسیر اصلی خارج نشوید.
اگر قصد دارید سفرهای طولانی و چند روزه در طبیعت داشته باشید پیشنهاد می شود اصلا به تنها سفر کردن فکر نکنید. در طبیعت با هر قدمی که بر می دارید حادثه در کمین شماست.
به هیچ عنوان شب را در طبیعت تنها نخوابید. در صورت اضطرار اگر شب مجبور به کمپینگ بودید به هیچ عنوان اجازه ندهید آتش خاموش شود. آتش، حیوانات وحشی را دور نگه می‌دارد.
غذاهایی که در هر وعده‌ی غذایی می‌ماند را در یک ظرف عایق بگذارید تا بوی آن باعث جذب حیوانات نشود.
زباله‌ها را جایی دور تر از محل کمپ خودتان بر روی یک درخت آویزان کنید. به هیچ وجه زباله‌ها را در جایی نزدیک به محل چادر خودتان نگه ندارید.
