روزهایی که در طبیعت میتوانستیم جرعه جرعه از یک نهر آب و چشمه ای جوشان آب بنوشیم گذشته است. آلودگی های زیست محیطی که طی چندسال اخیر همه جا را فرا گرفته لذت نوشیدن آب طبیعی در سفر و طبیعتگردی را از ما سلب کرده است. به همین دلیل موقع برنامه ریزی برای سفر یکی از مهمترین مواردی که باید آن را در نظر گرفت و مهمترین مایحتاج هر سفری است، آب آشامیدنی است. ممکن است به دلایلی آب آشامیدنی که همراه خود به سفر طبیعت گردی میبرید کافی نباشد و یا به دلیل طولانیتر شدن سفر، آب تصفیه شده به اتمام برسد. در این صورت چه کاری باید انجام داد؟ آیا با روشهای تصفیه آب در سفر و طبیعت آشنایی دارید؟ در این مقاله تمامی نکات مربوط به تصفیه و فیلتر آب را مورد بررسی قرار میدهیم.
تفاوت بین فیلتر و تصفیه آب چیست؟
نکته کلیدی که در اینجا باید به آن توجه کرد تفاوت بین فیلتر و تصفیه کننده است. یک فیلتر رسوبات فیزیکی (کثیفی، میکروپلاستیک) را حذف می کند. تک یاختهها و کیستها (کریپتوسپوریدیوم، ژیاردیا) و باکتری ها (E. coli، سالمونلا) را از بین میبرد و معمولاً طعم آب را نیز بهبود میبخشد. با این حال، معمولاً شکافهای کمی بزرگتر در سیستم فیلتراسیون خود دارد که به ویروسهای کوچکتر (هپاتیت A، نوروویروس) اجازه میدهد مخفیانه وارد شوند. یک تصفیهکننده تک یاختهها، کیستها، باکتریها و ویروسها را از بین میبرد، اما هیچ تاثیری بر قوام آب ندارد.
اگر در منطقهای بکر هستید،از لحاظ وجود ویروسها نگرانی وجود نداد، اما در مناطق شهری یا حتی رودخانههای حاشیهای که در نزدیکی مناطق شهری یا مرتع هستند، مشکل بزرگی هستند.
هر روش مزایا و معایبی دارد که با توجه به منطقه ای که در آن هستید و شرایط خاص شما قابل تغییر هستند. شاید بتوان گفت بطری های تصفیه آب یکی از سادهترین و سریعترین روشها برای داشتن آب آشامیدنی سالم است.
تصفیه آب در سفر با جوشاندن آب
شاید اولین فکری که برای تصفیه آب به نظر هر کسی برسد همین روش باشد. جوشاندن آب بسیاری از انگل ها و میکرو ارگانیسم هایی وجود دارد با جوشاندن آب و حرارت دادن به راحتی از بین رفته و آب قابل استفاده میشود.
باید دقت داشت جوشاندن یکی از روش های اصلی تصفیه است که برای رسوبات مثل گل و لای یا سنگ ریزه ها بی اثر است. پس ابتدا اگر آب گل آلودی در دسترس دارید آن را در ظرفی بریزید تا رسوبات آن تهنشین شود و از قسمت بالایی آب بردارید و بجوشانید.
آب را در ظرفی به مدت 10 الی 15 دقیقه بجوشانید. با اینکار باکتری ها و انگلهای آب از بین میرود. قبل از جوشاندن برای صاف کردن آب از فیلتر شنی استفاده کنید. ساختن فیلتر شنی کار ساده و کاربردی است.
تهیه فیلتر شنی
استفاده از فیلتر شنی قبل از جوشاندن آب کمک میکند آب زلال و قابل شرب تهیه کنید. برای این کار یک عدد بطری را بردارید و آن را به صورت قیف ببرید قسمت بالایی بطری را برعکس کنید و به کمک یک پارچه یا ریگ درشت مسدود کنید حالا روی آن را با ریگ های ریز تر پر کنید.
فیلتر شنی شما آماده است حالا با عبور دادن آب از آن آب زلال در اختیار شما قرار می دهد و اگر با بار اول زلال نشد چندین بار این کار را تکرار کنید و آب را دوباره بجوشانید.
روش تبخیر آب
یکی دیگر از روشهایی که میتوان برای تصفیه آب از آن استفاده کرد روش تبخیر آب است. برای این روش ابتدا به یک تکه پلاستیک نسبتا بزرگ و چاله های 50 سانتی متری نیاز دارید.
مکانی که چاله را حفر می کنید بهتر است بستر رودخانه بدون آب که هنوز رطوبت دارد یا گیاهان غیر سمی را انتخاب کنید. همچنین اگر در بیابان بودید گودال با عمق بیشتری حفر کنید تا شانس جمع آوری آب بیشتری داشته باشید.
بعد از حفر چاله روی ظرفی را درون آن قرار دهید و سپس روی آن را با تکه پلاستیک پوشانده و دور آن را با سنگ یا خاک فیکس کنید. از یک تکه سنگ کوچک در مرکز پلاستیک به آن حالت گود مخروطی بدهید تا آب تبخیر شده از این قسمت به داخل ظرف بریزد. پس از انجام همه این مراحل اجازه بدهید تا خورشید روی گودال بتابد و فرایند تبخیر انجام شود.
روش تقطیر آب
روش تقطیر آب برای زمانی به کار شما می آید که در اطراف خود آب شور داشته باشید. برای شیرین کردن و قابل شرب کردن آب شور ترفند ساده ای وجود دارد. شما ابتدا به یک ظرف و یک لیوان و شعله احتیاج دارید.
لیوان را وسط ظرف قرار دهید و آب شور را دور آن بریزد در ظرف را بگذارید و شعله را روشن کنید و منتظر بمانید تا آب تبخیر شود. پس از تبخیر شدن بخار آب به داخل لیوان منتقل می شود و به دیوار شیشه می چسبد و بر اثر عمل چگالش تبدیل به مایع می شود. آبی که داخل لیوان جمع شده آب شیرین است و شما می توانید با خیال راحت آن را بنوشید.
قرص یا قطره تصفیه آب
در بازار قرصهایی حاوی پتاسیم پر منگنات و ید و کلرین هستند که میتوان به وسیله آنها آب را تصفیه کرد. این قرصها در مراکزی که لوازم طبیعتگردی و کوهنوردی دارند به راحتی پیدا میشوند. کلرین به کار رفته در این قرصها نقش مهی در تصفیه آب دارد.
روی ظرف این قطره یا قرص دستورالعملی نوشته شده که با همان نسبت آب و قرص را مخلوط میکنید به مدت چند ثانیه ظرف را تکان دهید تا کاملا در آب حل شود. سپس آن را کنار گذاشته و به مدت نیم ساعت بعد میتوانید آب را بنوشید.
فیلترهای زغالی و کربنی
زغال چوب فعال به زغالی که گفته می شود که اکسیژن به روشهایی خاصی به آن اضافه شده است. این زغال قابلیت از بین بردن بیشتر ویروسها و باکتریهای غیرمفید را دارد. یکی از ویژگیهای استفاده از فیلتر زغالی عدم نیاز به برق و صرفهجویی در مصرف آب است. به طوری که هیچ آبی هدر نمی شود.
تصفیه آب با تکه پارچه یا بند کفش
شاید برایتان جالب باشد که بدانید با بندکفش هم میتوانید آب تصفیه شده تهیه کنید. وقتی آب سالم در اختیار ندارید و آب گلآلود اطراف شما هست می توانید با به کارگیری یک ترفند جالب آن را زلال و تبدیل به آب آشامیدنی کنید. اکثر گردشگران و طبیعت گردان در بین وسایل خود یک بندکفش تمیز هم دارند. به طور کلی طناب و بندکفش کاربردهای زیادی در طبیعت گردی دارد که در این بحث نمیگنجد و در مقالهای جداگانه به آن خوهیم پرداخت. طرز کار به این صورت است که ابتدا 2 ظرف بردارید یکی را خالی و یکی را از آب آلوده پر کنید یک طرف آن را داخل ظرف آب و یکی را داخل ظرف خالی قرار دهید پس از مدتی می بینید که آب ظرف گل آلود به صورت زلال وارد ظرف خالی شده است. به این ترتیب شما آب تصفیه شده تهیه کرده اید.