عبور از کوه‌های برفی، یخچال‌ها و دامنه‌های شیب دار پوشیده از یخ همیشه برای جذاب بوده است. صعود از یخ و برف نیازمند تجهیزات مختلفی است که کوهنورد را در صعود یاری می‌دهد. یکی از مهم‌ترین لوازمی که برای یخ نوردی و صعود از کوه‌های برفی موردنیاز است، کرامپون (Crampon) است.
کرامپون یا یخ‌شکن وسیله‌ای فلزی و دارای تیغه‌های بلند است که به زیر کفش کوه‌نوردی بسته شده و مناسب حرکت بر روی یخ می‌باشد. به وسیله این ابزار و بر اثر ایجاد اصطکاک تیغه‌ها، می‌توانید به راحتی روی یخ حرکت کنید بدون آن که سُر بخورید. در این مقاله زیگوکمپ با کرامپون بیشتر آشنا خواهید شد.
تاریخچه کرامپون
اوائل قرن ۱۶، چوپان‌های کوه‌های آلپ، با متصل کردن میخ‌های نعل اسب به یک قاب چوبی یا فلزی، نوعی یخ‌شکن ساختند. بعدها در دهه‌های اول سده ۱۹۰۰، اسکار اکنستاین (کوهنورد و صخره‌نورد بریتانیایی) نوعی کرامپون ۱۰ تیغه‌ای (شاخکی) تولید کرد و هنری گریول که کارخانه‌داری ایتالیایی بود، این یخ‌شکن را برای اسکار ساخت. سرانجام چند دهه بعد، پسر هنری، دو شاخک به جلوی این یخ شکن اضافه کرد و کرامپون‌هایی ساخت که به نوع مدرن امروزی نزدیک شد.
دو ویژگی مهم کرامپون
1. افزایش اصطکاک: این ابزار کاربردی به ته کفش یا چکمه متصل می‌شود و می‌تواند با ضربه‌های شاخک‌های خود روی سطوح زمین، به‌ویژه زمین یخ‌زده، کشش و اصطکاک مناسبی فراهم کند. اگر می‌خواهید تجربه خوبی از صعود روی کوه، مخصوصا روی برف و یخ داشته باشید، کرامپون به‌دردتان می‌خورد. با استفاده از این ابزار امکان لیز خوردن‌تان به حداقل می‌رسد.
2. بهبود حرکت: راه رفتن روی برف بیشتر مواقع خسته‌کننده است. زیرا مجبور هستید جلوی پای خود را در هر قدم صاف کنید و سپس قدم بعدی‌تان را بردارید. اما اتصال کرامپون به کفش سبب می‌شود، پاهایتان درون برف خیلی فرو نرود و قدم‌هایتان را آسان‌تر بردارید. بدین ترتیب انرژی کمتری از شما گرفته می‌شود.
انواع کرامپون
این یخ شکن‌‌ها در سه مدل ساخته می‌شوند:
- کرامپون پیاده روی و کوهنوری
- کرامپون صعود بر روی آبشارهای یخی
- کرامپون معروف به یخ شکن
کرامپون صعود، تیغه‌های اضافی در جلوی پا دارند و طوری طراحی شده‌اند که در هنگام صعود به خصوص بر روی آبشارهای یخی، در یخ گیر کنند و فرد را ثابت نگه دارند.
کرامپون‌ها روی کفش ریگلاژ می‌شوند و توسط بندهایی محکم به کفش فیکس می‌شوند. یک کوهنورد با توجه به نوع فعالیتی که انجام می‌دهد کرامپون مورد نظر خود را انتخاب می‌کند.
کرامپون‌ها در زیر خود دارای تیغه‌های فلزی نوک تیز می‌باشند. این تیغه‌ها با فرو رفتن در یخ و برف مانع سر خوردن فرد می‌شوند.
اکثر کرامپون‌ها از فولاد مولیبدیوم و کروم ساخته شده‌اند که آلیاژی بسیار قوی و سبک وزن است. اما بعضی از آنها نیز از آلومینیوم هواپیما ساخته می‌شوند که از فولاد سبک‌تر است ولی بسیار ظریف و نرم‌تر از آن است و برای راه رفتن روی سنگ‌ها شکننده است.
استفاده زیاد از این نوع کرامپون‌ها در مسیرهای برفی که معمولا شامل فواصل کوتاه سنگ و صخره می‌شوند، باعث کند شدن تیغه‌های آنها می‌شود.
نکاتی مهم در مورد کرامپون
بعضی از کوهنوردان به خاطر حفظ وسایل خود از تصادم کرامپون با آنها، در هنگام عبور از صخره‌های یخ زده، این یخ‌شکن را از پای خود در می آورند. در صورتی که بهترین موقع استفاده از آنها در همین زمان است. حتی اگر وسایل شما آسیب هم ببینند سوراخ ایجاد شده به اندازه نوک تیز کرامپون خواهد بود.
تیغه‌های تیز کرامپون ممکن است به هر چیزی گیر کنند. به صخره‌ها، توده یخ، لباس‌های گشاد و اساسا هر چیزی که شما به آن اجازه دهید. گترها وسیله خوبی جهت ممانعت از گیر کردن آن به شلوار شما هستند. مراقب بندهای شل و آویزان کوله پشتی هم باشید که ممکن است در فرود، از عقب به تیغه‌های آن گیر کنند. وقتی کرامپون به پا دارید بهتر است راه رفتن شما شبیه گشاد گشاد راه رفتن اردک در خارج از آب باشد!
خیلی وقت‌ها برف در زیر کرامپون آنقدر جمع و فشرده می شود که ممکن است اثر مثبت آن را خنثی کند. در این حالت برای جدا کردن برف، پای خود را بلند کرده و با دسته کلنگ به کفش خود بکوبید. ممکن است که به دلیل نوع برف، مجبور شوید هر سه یا چهار قدم این کار را انجام دهید.
سعی کنید کرامپون را با دقت نگهداری و استفاده کنید. هر از گاهی بندها و سگک آن را امتحان کنید و در صورت احتیاج آنها را تعمیر کنید. محل قرار دادن و حمل این ابزار بر روی در کوله پشتی است. اما در همه کوله پشتی‌ها این فضا تعبیه نشده است. قرار دادن آن در داخل کوله پشتی، موجب پاره شدن لباس‌ها و صدمه رساندن به سایر لوازم شما می‌شود.
