پنجم دسامبر برابر با چهاردهم آذر از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد به‌عنوان روز جهانی خاک نام‌گذاری شده است.
مهم است بدانید که تاکنون یک سوم از خاک کره زمین بر اثر توسعه ناپایدار فعالیت‌های انسانی نابود شده است. با توجه به پیش‌بینی افزایش جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹ میلیارد نفر آلودگی خاک به یک تهدید جهانی تبدیل خواهد شد. در این مقاله مجله زیگوکمپ درباره این عنصر مهم و حیاتی بیشتر صحبت کردیم.
عنصر خاک
خاک از دیرباز به‌عنوان یکی از 4 عنصر سازنده‌ی جهان هستی شناخته می‌شده است. شاعران و فلاسفه و عرفای مختلف نیز در مورد این عنصر ناب هستی سخن‌ها گفته‌اند. در کتب مقدس از جمله کتاب مقدس الهی ما قرآن نیز، خداوند به‌وضوح به قداست این عنصر پرداخته است. آیه‌ی 11 سوره‌ی فاطر بیان‌گر این موضوع است:
«و خدا شما را از خاک آفرید. سپس از نطفه‌اى، آنگاه شما را جفت‌جفت گردانید و هیچ مادینه‌اى بار نمى‌گیرد و بار نمى‌نهد، مگر به علم او و هیچ سالخورده‌اى عمر دراز نمى‌یابد و از عمرش کاسته نمى‌شود، مگر آنکه در کتابى مندرج است؛ در حقیقت، این کار بر خدا آسان است».
حیات نهفته زیر پای ما
این منبع عظیم و ثروت گرانقدر، بسیاری از مسائل حیاتی را در خود دارد.
بیش از 95 درصد نیازهای غذایی بشر و درصد قابل توجهی از پوشاک و سایر مایحتاج جمعیت رو به رشد انسان، در بستر خاک تولید و تأمین می‌شود.
این ماده حیات، در اثر متلاشی شدن سنگ‌ها در طول زمانی دراز و تحت تأثیر عوامل طبیعی تشکیل شده است. این ماده حیاتی حاوی موجودات زنده و مواد آلی و بستر طبیعی برای رشد و نمو گیاهان است. این عنصر، اساس و زیربنای کشاورزی است و ادامه حیات و بقای انسان، حیوانات و گیاهان بدون آن ممکن نیست. همچنین، از منابع مهم پالاینده و تصفیه‌کننده‌ی طبیعت است.
استاد سخن، «سعدی» بزرگ در مورد این عنصر مهم گفته است: «بنی آدم سرشت از خاک دارند … اگر خاکی نباشد آدمی نیست».
روزی جهانی برای این کیمیای حیات
اولین بار، جلسه‌ی شصت و هشتم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ بیستم دسامبر سال 2013، پنجم دسامبر را به‌عنوان روز جهانی خاک به رسمیت شناخت.
هدف از این روز، بالا بردن آگاهی جهانی نسبت به اهمیت خاک برای امنیت غذایی، کشاورزی، و همچنین نسبت به کاهش تغییرات آب و هوا، کاهش فقر و توسعه پایدار است.
موضوع این روز جهانی در سال 2020 با هشتگ #WorldSoilDay و با شعار «خاک را زنده نگه دار … تنوع زیستی خاک را پاس بدار»، به مردم جهان تاکید شد.
هدف نیز افزایش آگاهی مردم در مورد اهمیت حفظ اکوسیستم‌های سالم و رفاه بشری در سایه‌ی توجه به چالش‌های روزافزون در زمینه‌ی مدیریت خاک و مقابله با از دست رفتن تنوع زیستی این عنصر حیات بود. همچنین تاکید شد که تلاش برای تشویق دولت‌ها، سازمان‌ها، جوامع، و افراد در سرتاسر جهان در جهت بهبود سلامت این کیمیای کشاورزی صورت بگیرد.
300 سال زمان می‌برد تا یک سانتی‌متر خاک تولید شود و این یعنی باید در مراقبت از این عنصر ناب، نهایت توجه و تلاش صورت بگیرد.
تجربه‌ی زمان ثبات کرده که اگر به موضوع خاک به‌عنوان یک عنصر حیاتی توجه ویژه نشود، به مرور زمان باید شاهد بروز بحران جدی در زمینه فرسایش این عنصر حیاتی در کره‌ی زمین باشیم. پس بر ماست که از خود شروع کرده و از کوچک‌ترین اقدامات در زمینه‌ی حفظ محیط زیست دریغ نکنیم.
این روز بر شما هموطنان عزیز، فرخنده و نیک!
